W poniedziałek Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski otworzyło wystawę „Niebezpieczne związki. Współczesna polska sztuka wideo wobec wiary, religii i Kościoła”. Pokazywane w CSW filmy oscylują wokół tematów wiary, religii, kościoła, obrzędów religijnych, prywatnej i zbiorowej pobożności. Odbywająca się w ramach cyklu „Video Room” wystawa potrwa do 20 października.
Twórców filmów łączy jedno: świadomość wpływu wychowania w kulturze katolickiej na wszystkie dziedziny życia. Ten wpływ Kościoła i wiary był od lat poddawany przez sztukę bardzo ostrej i krytycznej analizie. Wydaje się, że dzisiaj, wraz z postępującą laicyzacją społeczeństwa, krytykę zastępuje często chłodna obserwacja, noszącą cechy dokumentu lub dziennikarskiej relacji. Wybór filmów zaprezentowanych w ramach „Niebezpiecznych związków” to projekty z pogranicza tematów religii i sztuki. Jak zaznaczył Dyrektor CSW, Fabio Cavallucci te dwie sfery ścierają się ze sobą i płynnie przenikają od stuleci. Artyści, których filmy można będzie oglądać przez najbliższe trzy tygodnie, podchodzą do tematów wiary w bardzo indywidualny sposób, wykorzystując wszelkie dostępne środki i gatunki filmowe i dziennikarskie.
Cykl otwiera „Spirit” Leszka Knaflewskiego, który polemizuje z wizerunkiem Kościoła. Artysta znany z serii „Killing me softly” tym razem wciela się w postać księdza w metaforycznej scenerii boiska do koszykówki. Następny z projektów to film Karola Radziszewskiego. Tytułową pieśń „Chwalcie łąki umajone” wykonują dwie osoby: artysta w profesjonalnym studiu nagraniowym, a także jego babcia w rodzinnym domu. To refleksja nad instytucjonalizacją wiary i prywatną pobożnością.
„Lekcja lucyferyczna” Tomasza Kozaka to obraz z gatunku found footage, kompilacja fragmentów filmów od „Makrokosmosu” do „Gwiezdnych Wojen”, która staje się tłem dla cytatów z powieści i poematów Tadeusza Micińskiego. To swoisty dialog filmowej popkultury z mistyczną, zakrawającą o wątki satanistyczne poezją i prozą młodopolskiego pisarza. Anna Molska postanowiła naruszyć rytuał tytułowych „Płaczek” – zespołu śpiewaczego „Jarzębina” ze wsi Kocudza i przenieść obrządek na neutralny teren – do Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Żałobna tradycja obdarta z ludowej scenerii kontrastuje z pozbawioną religijnych atrybutów instytucją sztuki.
Projekt plenerowy Kobasa Laksy „Spycifestum” stawia przed odbiorcą pytanie, czy w obrębie tradycji i kultury ludowej jest miejsce dla sztuki współczesnej. Artysta jest współuczestnikiem wydarzeń związanych z jednym z najważniejszych katolickich obrzędów. W Spycimierzu od 200 lat kultywuje się zwyczaj układania dywanów kwiatowych w święto Bożego Ciała. „Przygoda o zmierzchu” Maksa Cieślaka ma konwencję fabuły filmowej i podejmuje temat grzechów popełnianych przez księży, na tapetę biorąc odruch zemsty przynoszącej katharsis i uczucie spełnienia.
Ada Karczmarczyk stworzyła filmowy zapis tytułowej „Mszy Świętej” w konwencji popkulturowego teledysku. Katarzyna Kozyra w paradokumencie „Szukając Jezusa” przygląda się z bliska ofiarom syndromu jerozolimskiego – cierpiący nań chorzy odwiedzający Jerozolimę utożsamiają się z postaciami biblijnymi, szczególnie z Mesjaszem. Artystka wchodzi w rolę obserwatora ciągłego performance’u, który ma miejsce w Ziemi Świętej.
Wystawa „Niebezpieczne związki” jest odpowiedzią CSW na zaproszenie do rozmowy w ramach projektu „Dziedziniec Dialogu” organizowanego przez Centrum Myśli im. Jana Pawła II. To cykl debat, który odbędzie się w Warszawie 11 i 12 października. „Dziedziniec Dialogu” jest częścią zainicjowanego przez papieża Benedykta XVI, odbywającego się na całym świecie od dwóch lat cyklu spotkań pod hasłem „Dziedziniec pogan”. Celem akcji jest promocja wymiany poglądów i doświadczeń, w której mają spotykać się zarówno osoby wierzące, jak i ateiści i agnostycy.
„Niebezpieczne związki. Współczesna polska sztuka wideo wobec wiary, religii i Kościoła”; Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, ul. Jazdów 2; wystawa czynna do 20 października 2013; www.csw.art.pl
