Gmach Główny Muzeum Narodowego w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3
otwarcie wystawy: 31 stycznia 2013 (czwartek), godzina 18.00, wstęp wolny, wystawa czynna: do 17 kwietnia 2013
godziny otwarcia: wtorek, środa, sobota 10.00–18.00
czwartek 10.00–20.00
niedziela 10.00–16.00
poniedziałek i piątek nieczynne
bilety: 10 zł normalny / 5 zł ulgowy / 15 zł rodzinny / wstęp bezpłatny w sobotę
komisarze: dr Szymon Piotr Kubiak (MNS)
dr Volker Probst (EBS)
organizatorzy: Muzeum Narodowe w Szczecinie, Ernst Barlach Stiftung Güstrow
patronat honorowy: Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz
Premier Kraju Związkowego Meklemburgia-Pomorze Przednie Erwin Sellering
patronat medialny: Kurier Szczeciński, Polskie Radio Szczecin, TVP Szczecin, wSzczecinie.pl, nachStettin.com, Schweriner Volkszeitung
Poszczególne wątki narracji wystawy „Figura” ukazują charakter zbiorów rzeźby statuarycznej i portretowej pierwszej połowy XX wieku. Przestrzenny, wielowymiarowy, plastyczny – także w przenośnym znaczeniu tych słów – wizerunek człowieka, utrwalony przez generacje rzeźbiarzy najsilniej związanych z okresem dwudziestolecia międzywojennego, dopełniają dzieła malarskie. Spośród bogatej kolekcji Muzeum Narodowego w Szczecinie wybrano jednak tylko takie obiekty, które w trojaki sposób nawiązują do pojęcia rzeźby: na poziomie ikonograficznym, gdy dokumentują oblicze jej twórcy lub stanowią jej płaszczyznowy widok; na poziomie formalnym, gdy – w haptyczny, swoisty rzeźbie sposób ujmowania rzeczywistości – igrają z immanentną płaskością medium; wreszcie na poziomie historyczno-biograficznym, zapoznając z pracami artystów, którzy zarówno malowali, jak i modelowali lub rzeźbili.
Motywy zazębiają się, tworząc ciągłą opowieść. Rozpoczynamy ją humorystycznymi i kameralnymi obrazami, prezentującymi à rebours podstawową dziedzinę artystycznej działalności, jaką jest – kojarzona z powagą i monumentalizmem – twórczość pomnikowa. Towarzyszą im dwie niewielkie, szkicowe statuetki antykizujących leżących postaci Edwarda Wittiga i Georga Kolbego, z których jedna pozostała przykładem drobnej plastyki, drugą ostatecznie przetransponowano do ponadnaturalnej skali. Kluczowe muzealium, „Wielki młodzieniec” Ernesta de Fioriego, umożliwia widzowi konfrontację z rzeźbą o monumentalnych rozmiarach, w typie często wykorzystywanym do dekoracji parków i ogrodów. W takim otoczeniu stanął zresztą jej berliński pendant. Wśród przykładów uniwersalnego gatunku aktu kobiecego przypominamy charakterystyczny dla tego czasu układ figury przykucniętej bądź klęczącej, reprezentowany na wystawie terakotową kompozycją Hermanna Geibela. Antyczny kontekst przytaczają również obrazy Henryka Szczyglińskiego, Adolfa Münzera i Wacława Borowskiego.
W wizerunku „Topielca” Alfreda Geislera zauważamy trwałość biblijnej ikonografii opłakiwania, rozpoczynając zarazem przegląd – ważnej dla Szczecina niezależnie od sytuacji politycznej – tematyki (po)morskiej. Obok rodzajowych przedstawień rybaków i wioślarzy pokazujemy patriotycznie motywowane wizerunki modelowanego przez Alfonsa Karnego marynarza bohaterskiej jednostki lub ciosanego przez Joachima Utecha „Grenadiera pomorskiego”. Pozbawionym uogólnień dokumentem historii stały się portrety potężnych polityków i ideologów, prezydenta Rzeszy Paula von Hindenburga oraz bolszewickiego lidera Włodzimierza Lenina. Potrzeba historycznego zakorzenienia zrodziła wreszcie wizerunki dawnych władców, których szczególnym typem był pomnik konny. Motyw jeźdźca okazał wyjątkową żywotność w batalistycznym malarstwie polskim, którego tradycję – także w scenach rodzajowych – konsekwentnie kontynuował Eugeniusz Geppert.
Patriotyczne idee przekazywały przed odrodzeniem Rzeczypospolitej przede wszystkim najsilniejsze propagandowo dziedziny literatury i teatru. Rolę tę pełniła głównie przypominana twórczość romantycznych wieszczów narodowych, w tym Zygmunta Krasińskiego, którego bohatera przywołuje „Irydion” Henryka Kuny. Artyście pozował aktor i reżyser scen krakowskich Henryk Hertz-Barwiński. Dramatopisarzami, względnie tłumaczami sztuk scenicznych, byli też Zofia Jachimecka przedstawiona przez Konstantego Laszczkę i Georg Hirschfeld namalowany przez Lovisa Corintha. Obrazy Maksa Slevogta i Tadeusza Pruszkowskiego, a zwłaszcza ekspresjonizująca kompozycja Rafała Malczewskiego są z kolei nieruchomymi wyobrażeniami przestrzenno-czasowego medium tańca. Dzieła te stanowią zatem próbę zmierzenia się z czwartym wymiarem. Traktujemy je jako preludium do wystawy jubileuszowej „1913. Święto wiosny”, którą zaprezentujemy w 100-letnim gmachu przy dzisiejszych Wałach Chrobrego w czerwcu 2013 roku.
Ekspozycja została przygotowana specjalnie dla Fundacji Ernsta Barlacha w Güstrow, gdzie pokazano ją w dniach od 22 października 2012 do 20 stycznia 2013 roku w ramach prezentacji Województwa Zachodniopomorskiego w Kraju Związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie, zaś w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Szczecinie potrwa od 2 lutego do 17 kwietnia 2013 roku.
Wystawę „Figura” objęli honorowym patronatem: Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz i Premier Kraju Związkowego Meklemburgia-Pomorze Przednie Erwin Sellering.
Wystawie towarzyszy dwujęzyczny, bogato ilustrowany katalog pod redakcją Szymona Piotra Kubiaka i Volkera Probsta: „Figura. Sztuka pierwszej połowy XX wieku ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie / Kunst der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts aus dem Bestand des Nationalmuseums Stettin” (Szczecin 2012), którego edycję wsparła Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, dostępny w cenie 35 zł. Istnieje również możliwość zakupu w pakiecie z katalogiem „Ernst Barlach. Obrazy śmierci w twórczości niemieckiego ekspresjonisty / Bilder vom Tode im Werk eines deutschen Expressionisten” – cena dwóch książek to 60 zł.
www.muzeum.szczecin.pl
Muzeum Narodowe w Szczecinie – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Zachodniopomorskiego współprowadzona przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
